Mythe en legende

Dat was ook het geval met de Rijn die zich tussen Unkel en Remagen tot bij Bingen in het zuiden van zijn allermooiste kant toont. Sinds de tijd van de Romeinen zijn er mensen in grote aantallen door het Midden-Rijndal getrokken, want de rivier is altijd al de grote verbindingsroute geweest tussen het noorden en zuiden van Europa. Het waren niet alleen kooplieden, pelgrims en reizigers, maar ook grote legers. Honderdduizenden hebben al in de middeleeuwen de indrukwekkende landschapsformaties en schilderachtige plaatsen gezien, maar niemand liep er nog echt warm voor. Zelfs de aanblik van de sprookjesachtige Lorely-rots kon de mensen toen amper een ‘Ah’ of ‘Oh’ ontlokken. De rots was eerder reden voor een angstig schietgebedje. Per slot van rekening moesten zij eerst voorbij zien te komen aan deze nauwe plek in de Rijn met zijn gevaarlijke klippen.

Het was pas de nieuwe zienswijze van de dichters uit de tijd van de Romantiek, zoals Friedrich Schlegel, die niet veel later voor een doorbraak zorgde. Het gedicht van Clemens Brentano uit 1801, ‘Zu Bacharach am Rheine’, was de aanleiding voor het ontstaan van de beroemdste sage rond de Rijn. Het gedicht vertelde het verhaal van de schone, maar verdrietige Lore Ley.

De Midden-Rijn had geen liefelijke idyllische of gecultiveerde landschappen te bieden, zoals die in trek waren in de tijd van de barok, maar wel onvervalste en oorspronkelijke landschappen waar de romantici zo naar hunkerden.

Ook de romantische schilders raakten al snel geïnspireerd door de Rijn. Christian Georg Schütz de Jongere en William Turner schilderden wat het publiek, dat was beïnvloed door de romantische schrijvers, wilde zien: ruwe en woeste landschappen aan de Rijn met eenzame kasteelruïnes op de steile bergen.
De belangstelling voor de Rijn nam toe en, afgezien van William Turner, kwamen er nog meer Engelsen  naar de Midden-Rijn. Een van hen was Lord Byron, want na de opheffing van de Franse blokkade van het vasteland konden de Engelse aristocraten weer door Europa reizen.

Het enthousiasme voor de Rijn in de tijd van de Romantiek was aanleiding voor een toeristische ontwikkeling die met de komst van stoomschepen sinds 1827 ongekende hoogten bereikte. Al in de tweede helft van de 19e eeuw moeten er jaarlijks ruim 1 miljoen bezoekers aan boord van een schip de schoonheid van het landschap hebben bewonderd.

De sfeer van de romantiek aan de Rijn kan op veel plekken langs de Midden-Rijn worden ervaren. Een dieper inzicht in het onderwerp biedt de permanente tentoonstelling in het Museum am Strom in Bingen, de expositie in het stedelijke museum in Oberwesel of de interactieve tentoonstelling in het Romanticum Koblenz.